سخن در مورد زكات غلّات ضمن چند مطلب بيان مى‌شود

مطلب اول در زكات غلّات دو امر معتبر است:

اول رسيدن به حد نصاب.

و آن پنج «وسق» است و هر وسق شصت صاع است پس نصاب غلّات سيصد صاع است. و «صاع» به رطل اهل عراق نُه رطل و به رطل اهل مدينه شش رطل است، چون صاع چهار مدّ است و هر مدّى دو رطل و يك چهارم رطل عراقى است، و يك و نيم رطل مدنى است؛ پس مقدار نصاب دو هزار و هفتصد رطل عراقى، و هزار و هشتصد رطل مدنى است. و رطل عراقى صد و سى درهم است كه نود و يك مثقال شرعى و شصت و هشت مثقال و يك چهارم مثقال صيرفى است، و به حسب «حقه» نجف- كه عبارت است از نهصد و سى و سه مثقال و ثلث مثقال صيرفى- از هشت «وزنه» و پنج و نيم «حقه»، پنجاه و هشت مثقال و ثلث مثقال كمتر مى‌باشد. و به «حقه» اسلامبول- كه مقدار آن دويست و هشتاد مثقال است- بيست و هفت «وزنه» و ده «حقه» و سى و پنج مثقال است. و به «من» شاهى متداول در بعضى شهرهاى ايران- كه عبارت از هزار و دويست و هشتاد مثقال صيرفى است- از صد و چهل و چهار من، چهل و پنج مثقال صيرفى كمتر است. و به «من» تبريز كه در بعضى شهرهاى ايران متداول است از دويست و هشتاد و هشت من، چهل و پنج مثقال صيرفى كمتر مى‌باشد. و به «كيلو» كه در اين زمان متعارف است تقريباً هشتصد و چهل و هفت كيلو و دويست و هفت گرم است. و در كمتر از حد نصاب- و لو اندكى كم باشد- زكات (واجب) نيست. چنان كه در مقدار نصاب و مازاد بر آن و لو اندكى باشد زكات واجب است.

مسأله 1- معيار در رسيدن به حد نصاب ملاحظه حال خشك شدن غلّات است اگر چه زمان تعلّق وجوب قبل از آن است؛ پس اگر پنج وسق خرماى تازه داشته باشد، ولى در حال خشك شدن، از پنج وسق كمتر شود زكات ندارد، حتى اينكه مثل خرماى «بربن» و مانند آن، كه معمولًا تازه آن را مى‌خورند تنها در صورتى زكات آن واجب است كه خشك آن به حد نصاب برسد، اگر چه خشك آن كمتر يافت مى‌شود. و اگر فرض شود كه بر خشك آن «تمر» (خرماى خشك) صدق نكند زكاتش واجب نيست.