آن گذشته باشد، اعتنا نكند. و قضاى سجده فراموش شده و تشهد فراموش شده واجب نيست. و سجده سهو در نماز مستحبى در اثر پيدا شدن موجبات آن واجب نيست.

مسأله 5- نمازهاى مستحبى كه كيفيت خاص يا سوره مخصوصى دارند- مثل نماز شب دفن ميّت و نماز غفيله- در صورتى كه فراموش كند آن را بدان كيفيت به جا آورد، چنانچه برگشتن و جبران آن ممكن باشد، بايد برگردد و تدارك كند و اگر ممكن نباشد، بايد اعاده نمايد. البته اگر در نماز جعفر (طيّار) بعضى از تسبيحات را فراموش كند، در هر حالى از حالات نماز يادش آمد، آن را قضا مى‌كند و اگر بعد از نماز، يادش بيايد، به قصد رجاء به جا مى‌آورد.

حكم ظن (گمان) در كارها و ركعت‌هاى نماز

مسأله 1- ظن (گمان) در عدد ركعت‌هاى نماز در هر حال، حتى ظنّى كه به دو ركعت اول نمازهاى چهار ركعتى يا به نمازهاى دو ركعتى يا سه ركعتى تعلق بگيرد، مثل يقين است تا چه رسد به آن‌كه ظن به ركعت سوم و چهارم نماز چهار ركعتى تعلّق گيرد، پس عمل بر طبق ظن واجب است، اگر چه قبل از ظن، شك داشته باشد، بنا بر اين اگر ابتداءً شك نمايد، سپس در آنچه كه شك داشت، ظن پيدا كند، بايد طبق آخرى (يعنى ظن) عمل كند. و همچنين اگر گمان او به شك يا شك او به شك ديگرى تبديل شود، بايد به آخرى عمل نمايد، بنا بر اين اگر در حالى كه ايستاده بين سه و چهار شك كند و بنا را بر چهار بگذارد و بعد از آن كه سر از سجده برداشت، مثلًا شك او به شك بين چهار و پنج تغيير نمايد، بايد طبق شك دوم عمل نمايد و به همين منوال. و در موردى كه ظن در نماز چهار ركعتى به غير دو ركعت آخر تعلق گرفته باشد، احتياط (مستحب) آن است كه عمل به ظن كند، سپس اعاده نمايد.

اما اينكه ظن در افعال نماز معتبر باشد، مورد اشكال است، پس در موردى كه ظن با وظيفه شك مخالفت داشته باشد، نبايد احتياط ترك شود، مثل اينكه گمان كند كه (چيزى را) انجام داده است و حال آن‌كه در محل آن است، به اينكه مانند قرائت را (كه ركن نيست و زياد شدن آن بدون قصد جزئيت نماز را باطل نمى‌كند) با قصد تقرب مطلق به جا آورد