س 32

- آن طور كه خاطرم اجازه مى‌دهد: مدت 7 سال روزه نگرفته و چندان اعتقاد راسخى نسبت به قضا و كفاره آن نداشته‌ام، در حال حاضر دقيقا 161 روز بدهكار هستم، مستدعى است بفرماييد كه با توجه به كفّاره اين روزه‌ها و جهلم نسبت به مسأله و محكم نبودن اعتقادم و عدم استطاعت فعلى (از نظر مالى و جسمى) در زمينه اداى واجبات چه بايد كنم؟

ج‌

- اگر جاهل به مسأله بوده‌ايد و غافل از ياد گرفتن بوده‌ايد، فقط قضاى روزه‌ها را بجا آوريد و كفّاره واجب نيست و همچنين اگر نمى‌توانيد كفّاره بدهيد، لازم نيست خود را به مشقّت بيندازيد.

س 33

- اين جانب فكر مى‌كردم كه در شهر قم هميشه دو دقيقه ديرتر از تهران صبح مى‌شود و ليكن بعدا متوجه شدم كه قم در تابستانها دو دقيقه ديرتر و در زمستانها دو دقيقه زودتر از تهران صبح مى‌شود، ولى من بر اثر ندانستن اين قاعده در چند روز از روزه‌هاى قضاى واجبم، در اوّل صبح غذا مى‌خوردم يعنى وقتى كه اذان تهران را مى‌گفتند من تازه دست از غذا خوردن بر مى‌داشتم زيرا فكر مى‌كردم به افق قم دو دقيقه ديگر صبح مى‌شود؛ حالا بفرماييد روزه اين چند روز صحيح است يا نه؟

ج‌

- قاعده مزبوره علم‌آور نيست اگر يقين نداريد كه بعد از طلوع فجر چيز خورده باشيد روزه‌هاى قضا، محكوم به صحت است.

س 34

- در سنّ 9 سالگى كه روزه بر من واجب شده بود، پدرم براى‌