آخر رسانيد.

پس، انسان كه مى‌خواهد كلام خدا را قرائت كند و به آيات الهيه قلب قاسى خود را مداوا كند و با كلام جامع الهى شفاى امراض قلبيه خود را بگيرد و با نور هدايت اين مصباح منير غيبى و اين «نور على نور» آسمانى طريق وصول به مقامات اخرويه و مدارج كماليه را دريابد، بايد اسباب ظاهريه و باطنيه آن را فراهم كند و آداب صوريه و معنويه آن را فراهم كند، نه مثل ما كه اگر گاهگاهى هم تلاوت قرآن كنيم، علاوه بر آنكه از معانى و مقاصد آن و اوامر و نواهى و وعظ و زجر آن بكلى غافليم، و گويى آياتى كه در آن ذكر اوصاف جهنم و عذاب اليم آن يا بهشت و كيفيات نعيم آن گرديده به ما ربطى ندارد- و نعوذ باللّه در خواندن كتاب قصه حضور قلب ما بيشتر و حواس ما جمعتر است از كتاب كريم خدايى- از آداب ظاهريه آن نيز غفلت كنيم.

در احاديث شريفه وارد است كه قرآن را با حزن بخوانيد و با صورت نيكو تلاوت كنيد. [1] حضرت على بن الحسين، عليهما السلام، قرآن را به طورى نيكو تلاوت مى‌فرمود كه كسانى كه از آنجا عبور مى‌كردند، از قبيل سقّاها، آنجا توقف مى‌كردند و بعضى از استماع آن غش مى‌كردند. [2] ولى ما هر وقت مى‌خواهيم صوت حسن و آواز نيكوى خود را به مردم ارائه دهيم، قرآن يا اذان را وسيله قرار مى‌دهيم، و مقصد ما تلاوت قرآن نيست و عمل به اين استحباب نمى‌باشد.

بالجمله، مكايد شيطان و نفس امّاره بسيار است، و غالبا حق را به باطل مشتبه مى‌كند و زشت و زيبا را با هم ملتبس مى‌نمايد. بايد از مكايد او به خداوند پناه برد.

فصل در بيان رفع يد در نماز و تقليب آن است‌

اينكه در اين حديث شريف وارد است كه «بر تو باد به بلند كردن دستها در نماز و برگرداندن و تقليب نمودن آن» ظاهر آن است كه رفع دست در وقت تكبيرات باشد.

و مقصود از «تقليب» آن محتمل است باطن كفها را به سوى قبله متوجه كردن باشد، چنانچه يكى از مستحبات رفع دست است در وقت تكبير. و شايد از رفع يد در اين حديث مقصود رفع در وقت قنوت باشد، و مقصود از تقليب آن باشد كه باطن كفها را

[1] امام صادق (ع) فرمود: إنّ القرآن نزل بالحزن، فاقرءوه بالحزن. (همانا قرآن براى اندوه نازل شده است، پس آن را با حزن بخوانيد). اصول كافى، ج 2، ص 614، «كتاب فضل القرآن»، «باب ترتيل القرآن بالصوت الحسن»، حديث 2. و نيز درباره آيه و رتّل القرآن ترتيلا فرمود: هو أن تتمكّث فيه و تحسّن به صوتك. (ترتيل آن است كه قرآن را به آرامى و با آواى خوش بخوانى.) مجمع البيان، ج 10، ص 378، سوره «المزّمّل»،

[2] عن أبي الحسن (ع) قال: ذكرت الصّوت عنده، فقال إنّ علىّ بن الحسين، عليهما السلام، كان يقرأ فربّما مرّ به المارّ فصعق من حسن صوته ... اصول كافى، ج 2، ص 615، «كتاب فضل القرآن»، «باب ترتيل القرآن بالصوت الحسن»، حديث 4.