معارف الهيه براهين عديده و ادله كثيره ذكر كند و در مقام جدل و خصومت بر اقران تفوق كند، ولى آن علوم در قلبش هيچ تأثيرى نكرده و اطمينانى حاصل نكرده بلكه شك و ترديد و شبهه او را زيادتر كرده باشد. پس، جمع مفاهيم و اكثار اصطلاحات هيچ فايده [ندارد]، بلكه قلب را به غير حق مشغول كند و از آن ذات مقدس منصرف و غافل نمايد.

اى عزيز، علاج، كل العلاج، در اين است كه انسان كه مى‌خواهد علمش الهى باشد، وارد هر علمى كه شد مجاهده كند و با هر رياضت و جديتى شده قصد خود را تخليص كند. سرمايه نجات و سرچشمه فيوضات تخليص نيّت و نيّت خالص است: من أخلص للّه أربعين صباحا جرت ينابيع الحكمة من قلبه على لسانه. [1] اخلاص چهل روزه اين است آثار و فوايدش، پس شما كه چهل سال يا بيشتر در جمع اصطلاحات و مفاهيم در هر علمى كوشيدند و خود را علامه در علوم مى‌دانيد و از جند اللّه محسوب مى‌كنيد، و در قلب خود اثرى از حكمت و در لسان خود قطره‌اى از آن نمى‌بينيد، بدانيد تحصيل و زحمتتان با قدم اخلاص نبوده، بلكه براى شيطان و هواى نفس كوشش كرديد. پس، اكنون كه ديديد از اين علوم كيفيت و حالى حاصل نشد، چندى براى تجربه هم باشد به اخلاص نيّت و تصفيه قلب از كدورات و رذايل بپردازيد، اگر از آن اثرى ديديد، آن وقت بيشتر تعقيب كنيد. گر چه باب تجربه كه پيش آمد در اخلاص بسته مى‌شود، ولى باز شايد روزنه‌اى به آن باز شود و نور آن تو را هدايت كند.

در هر صورت، اى عزيز، تو در تمام عوالم برزخ و قبر و قيامت و درجات آن محتاجى به معارف حقه الهيه و علوم حقيقيه و اخلاق حسنه و اعمال صالحه. در هر درجه كه هستى بكوش و اخلاص خود را زيادت كن و اوهام نفس و وساوس شيطان را از دل بيرون نما، البته نتيجه برايت حاصل مى‌شود و راهى به حقيقت پيدا مى‌كنى و طريق هدايت براى تو باز مى‌شود و خداوند تبارك و تعالى از تو دستگيرى مى‌فرمايد. خدا مى‌داند كه اگر با اين علوم ضايعه باطله و اين اوهام فاسده و كدورات قلبيه و اخلاق ذميمه منتقل به آن عالم شويم چه ابتلا و مصيباتى در دنبال داريم و چه عقبات و دركاتى در پى داريم و اين علوم و اخلاق براى ما چه ظلمتها و وحشتها و آتش‌ها فراهم مى‌نمايد.

[1] «هر كس كه خود را چهل روز براى خدا خالص گرداند، چشمه‌هاى حكمت از دل بر زبانش جارى گردد.» بحار الانوار ج 67، ص 242، كتاب الايمان و الكفر، باب اخلاص، حديث 10.