الحديث التاسع‌

بالسّند المتّصل إلى ثقه الإسلام محمّد بن يعقوب الكلينى، عن محمّد بن يحيى، عن أحمد بن محمّد بن عيسى، عن محمّد بن سنان، عن عون القلانسى، عن ابن أبي يعفور، عن أبي عبد اللّه، عليه السّلام، قال: من لقى المسلمين بوجهين و لسانين، جاء يوم القيامة و له لسانان من نار. [1] ترجمه «حضرت صادق، سلام اللّه عليه، فرمود: «كسى كه ديدار كند مسلمانان را به دو رو و دو زبان، بيايد روز قيامت و حال اينكه از براى اوست دو زبان آتشى.» شرح معنى «دورويى» بين مسلمانان آن است كه انسان ظاهر حال و صورت ظاهرش را به آنها طورى نمايش دهد كه باطن قلب و سريره‌اش به خلاف اوست. مثلا در ظاهر نمايش دهد كه من از اهل مودّت و محبت شما هستم و با شما صميميت و خلوص دارم، و در باطن به خلاف آن باشد، و در نزد آنها معامله دوستى و محبت كند، و در غياب آنها غير آن باشد.

و معنى «دو زبانى» آن است كه با هر كس ملاقات كند از او تعريف كند و مدح نمايد يا اظهار دوستى و چاپلوسى كند، و در غياب او به تكذيب او و غيبتش قيام كند.

بنابراين تفسير، صفت اوّل نفاق عملى است، و صفت دوم نفاق قولى است. و شايد كه حديث شريف اشاره باشد به صفت زشت نفاق، و چون اين دو صفت از اظهر صفات و اخص خواص منافقان است، به ذكر آنها بالخصوص پرداخته. و نفاق يكى از رذايل نفسانيه و ملكات خبيثه است كه اين‌ها آثار آن است، و از براى آن‌

[1] اصول كافى، ج 2، ص 343، «كتاب ايمان و كفر»، باب ذى اللسانين»، حديث 1.