یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 421

مَثَلُ الَّذینَ ینْفِقونَ أمْوالَهُمْ فی سَبیلِ اللَّهِ کمَثَلِ حَبَّةٍ أنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فی کلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَاللَّهُ یضاعِفُ لِمَنْ یشاءُ وَاللَّهُ واسِعٌ عَلیمٌ..

سوره سباء، آیه 39: وَ ما أنْفَقْتُمْ مِنْ شَی ءٍ فَهُوَ یخْلِفُهُ..

درحقیقت میخواهد بفرماید انفاق باید به نحوی باشد که مفید باشد، موجب ازدیاد ثروت اجتماع باشد، اجتماع را ترمیم کند، از قبیل خرجی باشد که از درآمد یک ماشین برای آن ماشین میکنید که خرج خودش و آبادی خودش شده. انفاق باید صرف بهبود و سلامت اجتماع شود. واقعاً اینطور است که اگر صرف اصلاح و سلامت شود صدچندان برمیگردد ولی اگر صرف گداپروری و بلکه انگل پروری بشود نه اینکه ثمری ندارد بلکه بیشتر بر بدبختی و زیان و فقر اجتماع میافزاید و بلای اجتماعی میگردد، مثل غذایی است که به کرم روده و معده برسد. انفاق مشروع همان است که بهطور مستقیم و غیرمستقیم جانشین دارد، ثمره و بهره دارد، آن است که حقیقتاً ترمیم اجتماع و تعمیر خرابیهای آن و به اصطلاح سدّ خلّت باشد. پس این قسمت که میفرماید انفاقات اثر دارد مؤید آن قسمت است که گفتیم انفاقات باید مقرون به منطق و حکمت بوده باشد.

در آیه «مَثَلُ ما ینْفِقونَ فی هذِهِ الْحَیوةِ الدُّنْیا کمَثَلِ ریحٍ فیها صِرٌّ أصابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَموا أنْفُسَهُمْ» (آل عمران) انفاقات زیانآور و فقرآور را ذکر میکند.

راجع به اینکه انفاق صحیح ترمیم و اصلاح است و هدر نمیرود و به اجتماع برمیگردد، در آیه 272 از سوره بقره نیز میفرماید: وَ ما تُنْفِقوا مِنْ خَیرٍ یوَفَّ إلَیکمْ. ظاهر این است که مقصود این است در دنیا به شما برگردانده میشود. آیه «یمْحَقُ اللَّهُ الرِّبا وَ یرْبِی الصَّدَقاتِ» نیز هست ولی ظاهر این است که مقصود آخرت است (مراجعه شود).