یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 367

روی فرش بگذارد و دستش را به سینی یا قندان بزند. از کجا میتواند دریابد که این قندان مثلًا طلا یا نقره یا برنج است، درست مانند کسانی که در تاریکی با لمس کردن بدن فیل میخواستند آن را بشناسند (که ملّا در (مثنوی) نقل کرده است). ولی به محض اینکه چراغی در خانه روشن شود جنس فرش یا قندان یا شکل مبل معلوم میشود. وجود آدمی همان خانه است، قوا و غرائز و نیروی روحی و جسمی او حکم همان اثاثیه را دارد و علوم بشری در حکم همان قوه لامسه است. در این تاریکی نمیتوان ارزش این نیروها را تعیین کرد. مثلًا غریزه جنسی، حب ثروت، جاه طلبی، دانش دوستی هر کدام ارزشی دارند ...

انبیا که میآیند مهمترین عملشان روشن ساختن نور فطرت سراچه قلب انسان است.»

انسانیت

در کتاب (مبانی فلسفه)، ص 351، چاپ ششم میگوید:

«... ستوارت میل عقیده داشت در محاسبه لذات باید علاوه بر کمیت، کیفیت را نیز در نظر گرفت و لذات روحانی را بر لذات جسمانی ترجیح داد و خوشیهایی را که مکنت و دارایی میآورد با لذاتی که از نیکوکاری دست میدهد در ردیف هم نگذاشت. حاصل اینکه به گفته او: ترجیح دارد شخص، انسانی باشد نحیف و بدحال تا خوکی فربه و خوشحال، سقراطی باشد ملول و ناراضی تا ابلهی شادمان و راضی.»

انسان سالم انسان خودآگاه و ارجگذار به ارزشهای انسانی

رجوع شود به ورقههای «یادداشت روح، خود واقعی و خود خیالی» شماره 35.