یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 20

ازخودبیگانگی و فطرت

عطف به ورقههای «روح، خود واقعی و خود خیالی» و ورقههای «فطرت» و ورقههای «تربیت و فطرت»، اگر ما قائل به یک فطرت ذاتی یعنی خواهش ذاتی کمال جوهری در انسان شدیم اساس خود انسان همین خواهش است. خوداندیشندگی و خودانتخاب کنندگی و خودآفرینندگی و حتی خودپرستندگی همه وسیلهها و ابزارهایی برای این خود است که همان فطرت بازگشت به اصل است. علیهذا در مسأله از خودبیگانگی تنها توجه به عقل و آزادی که انسان از اینها بیگانه نشود بدون توجه به فطرت الهی، نوعی از خودبیگانگی است. بلی بنا بر مسلک حکما اندیشیدن غایت کمال انسان است ولی آزاد بودن مسلّماً وسیله است نه کمال، همچنان پرستش که غایتش وصول است و در اینجا عرفا سخنان خاص دارند.