یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 123

مجموعه دو چیز جدا از یکدیگر است، بلکه به معنی اینکه این سلب و ایجاب، ... به یکدیگر وابسته و پیوسته است، از یکدیگر تفکیک پذیر نیست؛ تا آن سلب و نفی و عصیان نباشد آن ایجاب و اثبات و تسلیم و ایمان پیدا نمیشود، و برعکس آن سلب و نفی و عصیان که عبارت است از روح آزادی واقعی بدون آنکه متکی به آن اثبات و ایمان باشد میسر نیست؛ تا «الّا اللَّه» به عنوان تکیه گاهی عظیم برای روح بشر اتخاذ نشود، دعوی آزادی و عصیان و تمرّد و نفی و سلب دروغ است، عین اسارت است.

ولی در میان عبودیتها تنها عبودیتی که سبب اسارت و محدودیت و بسته شدن نمیشود بندگی خداست. این بندگی است که عین آزادی [و] حرکت و تجلی و پرواز است، زیرا خداوند فقط معطی است نه آخذ.

شعار اولی اسلام تحت عنوان «قولوا لا اله الّا اللَّه تفلحوا» خیلی عجیب است. سنایی میگوید: