فلسفه اسلامی از میر داماد تا عصر حاضر [1]

حدوث دهری مهمترین مسألهای است که میر داماد مورد بحث قرار داده است. ملا صدرا اصلًا بحثی از این موضوع نکرده است. به نظر میرسد که صدرا این نظریه را قبول نداشته و نمیخواسته است که به نظر استادش بتازد. در جلد دوم اسفار که از جواهر و اعراض بحث میکند با تجلیل از استاد خود نام میبرد.

«حدوث» به معنی مسبوق بودن وجود شئ به عدم است. اما عدم به عدم ذاتی و زمانی منقسم میشود.

«حدوث» یک مفهوم عام است که مصادیق متعددی دارد مثل لغات مختلف: چراغ، ترازو و ...

زید انسان است و ماهیت او اقتضای وجود و عدم ندارد؛ در مرتبه ذات بلافاصله به یک نوع عدم متصف میشود که «امکان ذاتی» مینامیم. بعد از امکان، ایجاب و سپس وجود است؛ یعنی الشئ قرّر (به تقرّر ماهوی)، فأمکن، فاحتاج، فأوجب فوجب، فأوجد فوجد، فحدث. مراحلی که عقل انتزاع میکند: