استعدادیه است و آنچه برایش امکان دارد وجود دارد و محیط بر زمان و مکان این عالم است. ثبات به آن عالم تعلق دارد که نظام این عالم را حفظ کرده است، بلکه تفاوت طبیعت و ماوراء طبیعت تفاوت حرکت و ثبات است و اگر ما در درون خود و در ذهن خود میان گذشته و آینده پیوند میزنیم، یعنی هم گذشته را درک میکنیم هم حال را درک میکنیم و هم آینده را، برای این است که علم ما مرتبه ماوراء طبیعی وجود ماست [1]. اگر ما بودیم و صرفاً همین مغز، که چون یک امر مادی است دائماً با همه محتویاتش در تغییر است و در هر «آن» غیر آن چیزی است که در «آن» پیش بود، علم [2] نمیتوانست وجود پیدا کند، چون علم حیثیتش حیثیت ثبات است، علم حیثیت ذاتش حضور است و ضد تغییر، از این رو علم مساوی بقاست. اگر ما بودیم و همین مغز مادی متغیر غیر ثابت، ذهن ما حالت آئینهای داشت که آن را از برابر اشیاء عبور دهند.

اینجاست که رابطه معلولی و تعلقی طبیعت به ماوراء طبیعت عجیب مشخص میشود. آیا اگر ما و جهان ما ده میلیون سال قبل در یک «آن» حادث شده و بعد در «زمان» رها شده بودیم، نیازمند به علتی که ما را و جهان ما را حادث کند و به وجود بیاورد بودیم، اما اکنون که معلوم شده «آن حدوث» در کار نیست بلکه «زمان حدوث» در کار است و ما در «آن» حادث نشدهایم و در «زمان» حادث شده و میشویم و خواهیم شد و حدوث ما عین فنای ماست پس دیگر نیازمند به علت محدثه نیستیم؟ ما را دائماً دارند وجود میدهند نه اینکه در یک «آن» وجود پیدا کردیم و نیاز ما به علت تمام شد. دائماً فیض وجود میگیریم. ما دائماً در حال شدن هستیم. این هم نظریه چهارم.

حرکت در فلسفه جدید غرب

در دنیای جدید، هم در مورد تضادها و هم در مورد حرکتها، نظریهها به نظریه ملاصدرا نزدیک شد. فیلسوف امروز نقش ناسازگاریها را طفیلی نمیداند.

هگل و پیروان ماتریالیست او، هم برای تضادها نقش اساسی قائلاند و هم آنها