responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : فلسفۀ تاریخ ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 1  صفحه : 251

طبیعت [پیشرفت کرده است.] بله، از نظر علوم، از نظر فنون، از نظر هنر، از نظر روابط اجتماعی که مثلًا در گذشته روابط انسانها با یکدیگر به یک شکل نامطلوب بوده [جامعه انسان پیشرفت کرده است.] حال ملاک آن نامطلوبی چیست، باز خودش بحث است. مثلًا انسانها بعضی، بعضی را برده میگرفتند و حقوق دیگران را به خود اختصاص میدادند- که ما این را «بد» و «نقص» میگوییم- و هرچه که جامعه بشر جلو آمده این نقصها برطرف شده است، یعنی به سوی آزادی و مساوات پیش رفته است.

اگر چنین باشد، این بحث درباره خود سرگذشت جامعه انسانی است و نوع خاصی از بحث است و خیلی هم به ضرس قاطع- چنانکه بعضی در کلماتشان بود- نمیشود گفت جامعه رو به تکامل میرود، زیرا بدون شک در مسائل فنی یعنی در آنچه که تمدن نامیده میشود [و به عبارت دیگر] در دانشهای ریاضی و طبیعی و در بسیاری از دانشهای ادبی، بشر پیشرفت کرده، تسلط بشر بر طبیعت افزونی گرفته است و به این معنا هیچ شکی نیست که جامعههای امروز نسبت به جامعههای گذشته پیشرفت کردهاند. ولی آیا در مسائل انسانی، در مسائل اخلاقی، در عواطف انسانی و در روابط اجتماعی نیز همینطور است؟ مثلًا اگر عدالت و ظلم را یکی از معیارها قرار دهیم آیا مجموعاً مظالم بشر بر بشر کاهش یافته یا فزونی گرفته است؟ اینجاست که به ضرس قاطع نمیشود گفت [کاهش یافته است.] خود مسئله اخلاق فردی یک مسئلهای است: مسئله تسلط انسان بر خود و مسئله اسیر بودن انسان برای خود که مقصود این است که استعدادهای عالی انسان اسیر استعدادهای دانی او باشد، و آنچه که ما از آن تعبیر به بندگی هوای نفس میکنیم. آیا از این نظر بشر امروز نسبت به بشر گذشته تکامل پیدا کرده؟ اینجاست که نمیشود [به ضرس قاطع قائل به تکامل جامعه شد.] این است که خود اروپاییها هم در این مسئله، بعضی میگویند مسلّم است که بشر به نسبتی که در مسائل مادی پیشرفت کرده در مسائل معنوی پیشرفت نکرده است، برخی میگویند بشر در این مسائل درجا زده و بعضی میگویند حتی انحطاط پیدا کرده است. به هر حال این خودش یک مسئلهای است.

در مسائل معنوی نیز معیار به دست دادن، کار آسانی نیست که معیار تکامل چیست؟ ممکن است شما بگویید عدالت. اگر کسی آمد مسئله عدالت را یک امر

نام کتاب : فلسفۀ تاریخ ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 1  صفحه : 251
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست