2 تکامل تاریخ

این بحث «تکامل و پیشرفت» نشان میدهد که خود مؤلف هم در یک بن بستی گرفتار است که ما پیشرفت را چه تعریف کنیم و در چه جهتی بدانیم، و قهراً تا مفهوم پیشرفت روشن نشود مفهوم انحطاط روشن نمیشود. بعلاوه این نظریهای که بعضی میگویند «تمدن غرب رو به انحطاط است» منظورشان چیست؟ در چه جهت در انحطاط است؟ این بحث در اینجا بحث خیلی سردرگمی است.

فرق تام و کامل

در زبان عربی دو لغت نزدیک به یکدیگر داریم، یکی لغت «تمام» و دیگر لغت «کمال» و در مقابل هر دو هم کلمه «نقص» به کار برده میشود. میگوییم تامّ و ناقص، یا میگوییم کامل و ناقص. آیا این دو لغت یک مفهوم و یک معنا دارد؟ تامّ یعنی کامل و کامل یعنی تامّ؟ یا ایندو با همدیگر فرق دارند؟ میگویند که ایندو با همدیگر فرق دارند و این نکتهای بوده که از قدیم به آن توجه داشتهاند.

از جمله بوعلی در شفا به مناسبت خاصی- که فلاسفه تقسیمی میکنند در موجودات، میگویند موجودات بر چند قسمند: یا تامّند یا ناقص یا مستکفی و یا فوق التمام- این