1 جامعه و فرد

خلاصهای از بحث فصل بعد را که فصل دوم است عرض میکنم.

بحثی دارد تحت عنوان «جامعه و فرد». در اینجا مسائل زیادی بحث میشود. یک مسئله این است که آیا جامعه اصل است و فرد فرع، یا به عکس فرد اصل است و جامعه فرع؟ (البته اینها کلمه اصل و فرع را به کار نمیبرند، کلمه دیگری تعبیر میکنند ولی من مطلبش را عرض میکنم.) آیا جامعه فرد را میسازد یا فرد جامعه را میسازد؟ اگر بگوییم فرد جامعه را میسازد پس فرد یک پدیده طبیعی است، یعنی فرد ساخته شده طبیعت است و جامعه ساخته شده فرد، یعنی شخصیت فرد قبلًا در طبیعت ساخته میشود و جامعه- شخصیتی داشته باشد یا نداشته باشد- محصول افراد است که افراد در طبیعت ساخته شدهاند. عکس قضیه این است که جامعه اصل است و فرد فرع، یعنی جامعه سازنده فرد است نه فرد سازنده جامعه. فرد از آن جهت که ساخته طبیعت است یک شخص هست ولی یک شخصیت نیست. از این جهت او فقط یک حیوان است، یعنی طبیعت فقط یک حیوان خلق میکند مثل حیوانهای دیگر. ولی فرد به اعتبار شخصیتش یعنی به اعتبار علم و دانشش، زبانش و به اعتبار فرهنگش فرد است. اگر شما از یک فرد انسان مکتسباتش از جامعه را بگیرید (این