یک شاعر.

در مورد حافظ، فرضیههای زیادی هست. ما باید این فرضیهها را یک یک بیان کنیم، بعد هریک از آنها را با قرائن موجود تطبیق بدهیم، ببینیم قرائن همین دیوان حافظ با آن تطبیق میکند یا تطبیق نمیکند، و احیاناً قرائن تاریخی هم ممکن است در بعضی موارد به کمک ما بیاید، درست مثل همین که علمای امروزی در مسائل طبیعی، اول یک فرضیهای در ذهنشان برق میزند، به اصطلاحْ این مرحله تئوری است، بعد میآورند در مرحله پراتیک و عمل، ببینند این فرضیه با واقع انطباق پیدا میکند یا نمیکند.

فرضیه اول درباره حافظ : حافظ صرفاً یک هنرمند است

اولین فرضیه درباره دیوان حافظ این است که حافظ در دیوانش صرفاً یک شاعر است به تمام معنی کلمه شعر و شاعر، یعنی یک هنرمند است؛ حافظ در دیوان خودش هیچ هدفی نداشته جز اینکه میخواسته است یک شاهکار هنری به وجود بیاورد. هنرمند وقتی که میخواهد یک شاهکار هنری به وجود بیاورد تمام همتش این است که از چه موادی و برای چه هدفی یک شاهکارِ بهتر میشود به وجود آورد. او دیگر لازم نیست به آن ماده اعتقاد داشته باشد، [نگاه میکند] چه به درد کارش میخورد. یک مجسمه ساز هدفش این است که یک مجسمه عالی بسازد، آنگاه دنبال سوژه میگردد. چه برای سوژه خوب است؟ و از چه مادهای میشود ساخت؟ با گچ بهتر میشود ساخت یا با فلز و یا با سنگ؟ در مدرسه سپهسالار شخصی به نام بهلول هست، بهلول معروف. برای این نقاشها بهترین سوژه این جناب بهلول است، خیلی قیافه خوبی است که نقاشیاش را بخواهند بکشند یا مجسمهاش را بخواهند بریزند. حالا اگر کسی بیاید