نام کتاب : ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب نویسنده : مدرس تبریزی، محمدعلی جلد : 1 صفحه : 450
چلبى تبريزى
بعنوان عنوان خواهد آمد.
چلبى حسام الدين حسن-
بهمين عنوان نگارش خواهد يافت.
چلبى حسن بن على بن امر اللّه-
معروف به قفالىزاده، از شعرا و ادباى علماى قرن دهم و يازدهم هجرت و مؤلف كتاب تذكرة الشعراء است كه بهترين گواه صادق بر علوّ مقام ادبى او ميباشد. در اين تذكره، آنچه ديگران در تذكرههاى خود نوشتهاند با حذف زوائد آنها و اضافه لطائف و فوائد ديگر با انشائى خوب تأليف شده و بهتر از همه گرديده است، تأليفش بسال 994 ه ق خاتمه يافته و يك نسخه خطّى از آنكه در سال 1002 ه در حال حيات خود مؤلف نوشته شده بشماره 2720 در كتابخانه مدرسه سپهسالار بزرگ تهران موجود و از اشعار تركى چلبى است:
تير مژه و سينه دمادم سپر اولسون
تك عاشق بىچاريه گاهى نظر اولسون
صاحب ترجمه در 1012 يا 1013 ه ق درگذشته است.
(ص 1950 ج 3 س و 472 ج 2 فهرست سپهسالار)
* سيدنا و مولانا ميباشد و گويا در حدود قرن هفتم هجرت اشخاص اديب و فاضل را بدين عنوان مىخواندهاند و دور نيست كه حسام الدين حسن (كه بهمين عنوان بشرح حالش خواهيم پرداخت) نخستين كسى باشد كه بدين عنوان شهرت يافته است. از قاسم الانوار سيد معين الدين تبريزى (كه شرح حالش بهمين عنوان خواهد آمد) نقل است كه در مقام مناجات و استغاثه، حضرت پروردگارى را بهمين عنوان مخاطب ميداشتهاند چنانچه در مناجاتى كه از دو زبان فارسى و تركى مخلوطش كرده گويد:
خبرى دهيد جان را كه ز دوست چيست فرمان
چه كنم چه چاره سازم چه دوا كنم چه درمان
چلبى بيزه نظر قيل كه حل اولسا راز مشكل
چلبى بيزى اونوتما دل خسته را مرنجان
چو جمال خود نمودى دو جهان بهم برآمد
همهجا فغان و ناله همهجا خروش مستان
ايضا:
چلبى تو شاه و ميرى چلبى تو دستگيرى
چلبى تو دلپذيرى چلبى بيزى اونوتما
چلبى شه جهانى چلبى تو جان جانى
چلبى نه اين نه آنى چلبى بيزى اونوتما
بارى اين كلمه عنوان مشهورى بعضى از ارباب كمال ميباشد و چندى از ايشان را تذكر ميدهد.
نام کتاب : ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب نویسنده : مدرس تبریزی، محمدعلی جلد : 1 صفحه : 450