که در خارج موجود نيستند ، هرگز پديد نمي آمد ، چنان که برخي براهين اقامه شده در مورد وجود ذهني ، به تصور يا تصديق اموري متکي است که فاقد وجود خارجي هستند .

وجود ذهني تصورات و تصديقات علمي در ظل وجود علم است و اين نحوه از وجود ، به عنوان وجودي عيني و واقعي در عرض وجود علم يا ديگر وجودات خارجي نيست ، به همين دليل ماهيت و مفهومي که به اين وجود موجود مي شود ، هيچ يک از آثار واقعي و عيني خود را نداشته و فقط به صورت مفهوم و به حمل اولي ذاتي ، بر خود صادق است و اين حضور ضعيف در پناه رابطه اي است که وجود علم با آن برقرار کرده است و اگر پيوند و ربط علم با آن قطع شود ، مصحّحي براي صدق معلوم به حمل اوّلي ذاتي ندارد .

تقسيمات علم

تقسيم آگاهي و علم به دو قسم حصولي و حضوري ، مسئله اي مفهومي و حصولي است که پس از کاوش هايي چند ، در مراتب ثانوي بحث انجام مي شود . در نخستين گام ، آگاهي و علم حصولي ، به دو بخش تصور و تصديق تقسيم مي شود و هر يک از اين دو بخش شامل دو قسم بديهي و نظري است ؛ در قسم بديهيّات نيز برخي علوم اوّلي هستند .

دانش و علم اوّلي ، اعم از تصور و تصديق ، دانش و علمي است که انسان ناگزير از ادراک آن بوده و فهم آن ضروري باشد ؛ يعني نفس در دريافت آن مضطر بوده و اختياري نداشته باشد . انسان در آگاهي به علوم اولي مضطر است و اختيار او به ايمان به آن مربوط است ، از اين رو انفکاک ايمان از علم ممکن است .