مي پردازد ، اگر به صراحت هم شکاکيت خود را اظهار ندارد ، گرفتار شکاکيت پيچيده و پنهان است .

همان گونه که ديدگاه مادي نسبت به واقعيت ، و محدود کردن جريان معرفت به سير مادّي آن و انکار ابعاد متافيزيکي معرفت از اصول موضوعه اي هستند که به شکاکيت در معرفت منتهي مي شوند ، ديدگاه فرا طبيعي نسبت به واقعيّت و محدود نکردن جريان معرفت به سير مادّي آن و پذيرش جهات متافيزيکي معرفت از اصولي است که به نجات از شکّاکيّت مي انجامد . تحليل و دقت در خصوصيات و ويژگي هاي انديشه نيز ، برخي اصول موضوعه براي اثبات ابعاد متافيزيکي و اثبات هستي مجرّد را فراهم مي آورد .

کليت ، ثبات و دوام از اوصاف انديشه و مفاهيم ذهني بشر است و اين اوصاف که بدون توجه به مطابق يا مصداق خارجي بر مفاهيم ذهني بشر صادق است ، بر اشياي مادي و طبيعي که عين حرکت و سيلان و قرين با تشخص و جزئيت هستند ، صادق نيست .

هر يک از اوصاف ياد شده مي تواند در قالب يک قياس استثنايي يا در قالب شکل دوم از اشکال قياسات اقتراني ، تجرد و غير مادّي بودن واقعيت انديشه را اثبات نموده ، به دنبال آن مادّي بودن مطلق واقعيت را نفي نموده و مسير را براي اثبات ديگر هستي هاي مجرد هموار نمايد .

قياس استثنايي براي اثبات مادّي نبودن و تجرد انديشه به اين صورت است : انديشه و مفاهيم ذهني اگر مادي و غير مجرد باشند ، بايد متشخص و جزئي و متحرک و متغير باشند ؛ ليکن تالي باطل است ، پس مقدم ، يعني مادي بودن و مجرد نبودن آن ها نيز باطل است .

قياس اقتراني براي اثبات مطلب فوق به اين صورت ارائه مي شود : مفاهيم ذهني