نام کتاب : تبيين براهين اثبات خدا نویسنده : جوادی آملی، عبدالله جلد : 1 صفحه : 57
نيست .
آن چه از برهان اخلاقي يا سودمندي متوقع است ، بر فرض تمام بودن
مبادي آن ، فقط اثبات واجب و برخي اوصاف کمالي اوست که مشترک بين همه
مذاهب الهي است ، زيرا جامع همه آن شرايع و مناهج ، همان اسلام است که
خداوند را به عنوان موجود ازلي ، ابدي ، عليم ، قدير و حکيم معرفي مي نمايد
.
بنابر اين آن چه در برخي نوشتارها آمده که اين برهان درستي کدام
اعتقاد ديني را ثابت مي کند ، همه آن ها را ، اما اعتقادهاي ديني با هم
متعارض اند و نمي توانند صادق باشند ، اگر اين برهان يکي از آن ها را اثبات
مي کند ، چرا اعتقادهاي ديگر اثبات نشود ،[1]ناصواب خواهد بود ، زيرا
برهان اخلاقي و سودمندي بر فرض تمام بودن ، هدفي جز اثبات واجب ندارد .
انتظار اثبات تمام خصوصيت هاي يک مذهب با برهان مزبور ، خالي از
افراط نيست ، چنان که گفتار برخي که علاقه مند اند ، اخلاق را از هر
وابستگي به دين رها کنند ، زيرا احساس کرده اند که ارتباط تنگاتنگ دين و
اخلاق امر خطرناکي است و گفته اند که وابستگي اخلاق به دين ، اخلاق هم فرو
پاشيده خواهد شد[2]، مصون از خطا نيست ، زيرا اگر دين الهي با ويژگي هاي
معين شناخته شود ، حتماً پشتوانه رصين اخلاق خواهد بود و هرگز اخلاق معقول و
مقبول ، بدون دين آسماني متحقق نخواهد شد .
چون معيار شناخت ، اعم از حسّ ، عقل ، شهود و وحي است ، و انسان مي
تواند ، با يکي از چهار راه ياد شده به يک مطلب ، علم حاصل نمايد ، ميزان