گفتار چهارم

عبادت كه به عنوان هدف آفرينش انسان تعيين شده است اسرارى دارد . اسرار عبادت غير از آداب و احكام عبادت است . براى عبادتها يك سلسله احكام است و يك سلسله آداب و يك سلسله اسرار . احكام عبادات همين واجبات است كه در كتابهاى فقهى بيان شده است : وضو چگونه بايد انجام بگيرد , نماز چگونه بايد خوانده شود , واجبات نماز چيست , اركان نماز چيست و مانند آن .

عبادات يك سلسله آدابى دارند كه تعدادى از آن را كتابهاى فقهى به نام مستحبات و مقدارى ديگر را كتابهاى اخلاقى بيان مى كنند .

قسمت سوم اسرار عبادات است . انسان با سر عبادت محشور مى شود . اسرار عبادات نه در كتابهاى فقهى آمده است و نه در كتابهاى اخلاقى , بلكه اسرار عبادات ارواح و باطن عبادت است كه با باطن انسان در ارتباط است و انسان با باطن عبادت محشور مى شود .

به عنوان نمونه , دعا يك حكمى دارد و يك ادبى و يك سرى : احكام دعا عبارت از آن است كه انسان چه چيزى از خدا بخواهد , موظف است كه حرام از خدا طلب نكند , چيزى كه آسيب به غير مى رساند از خدا نخواهد و امثال آن . اما آداب دعا آن است كه دعا را آهسته مطرح كند , خيلى با صداى بلند دعا نكند , و صداى بلند را بر خلاف تادب داند . اسرار دعا همان ارواح دعاست و آن اينكه داعى خود را در مشهد مدعو مى داند و آن مدعو را كه خداى سبحان است شاهد