يعنى همه موظف به آنند كه اطاعت از احكام الهى نموده , و غير از او احدى را رب و فرمانده خود نگيرند .

حدود رابطه فقيه با مردم

درباره چگونگى ارتباط مردم با فقيه , اقوال گوناگونى است . برخى چندان به تفريط رفته اند كه هر گونه ارتباط اساسى را بين فقيه و مردم قطع كرده اند , و بعضى اين ارتباط را تا حدودى حفظ نموده اند , و برخى ديگر آن را به درجه عاليه اى رسانده اند . بنابر اين نظراتى كه در اين باب است در سه رأى خلاصه مى شود .

اول نظر اخباريين است . اين گروه ارتباط فقيه با مردم را همانند ارتباط عوام با يكديگر مى دانند , زيرا با آنكار اجتهاد و تقليد , براى فقيه سمتى جز نقل حديث و شرح حديث قائل نيستند . يعنى رابطه او را با مردم در حد رابطه محدث با مستمع قرار مى دهند . فقيه تنها , نقل حديث نموده آن را شرح مى كند , و مردم حديث را مى شنوند و به مضمون آن عمل مى كنند .

از اين ديدگاه جوازى بر استنباط مجتهد , و عمل بر اساس آن وجود ندارد . تفكر اخبارى كه رابطه فقيه و مردم را محدود به رابطه محدث و مستمع مى داند , هرگز نمى تواند در محدوده اين رابطه , شكلى از اشكال حكومتى را تصوير نمايد .

از اين مرحله بالاتر تفكر اصوليين است . اين گروه براى فقيه قائل به حق اجتهاد و استنباط بوده , محصول استنباط فقيه را بر مردم