پس متقى در اثر قدرت تشخيص حق و باطل , هرگز سرگردان نيست كه تحير علمى داشته باشد و در اثر داشتن لطف خاص الهى , هرگز بى وسيله نيست كه بعد از تشخيص حق , از گرايش به سوى او باز بماند , پس هم علما راه نجات به روى او گشوده است و هم عملا , و چون تنها راه و تنها زاد , تقواست , لذا اگر كسى بى تقوا بود , اولا در تشخيص حق و باطل سرگردان خواهد ماند , ثانيا بعد از تشخيص , پيمودن راه نجات برايش باز نيست , بلكه بسته است .

كيفر بى تقوايان

لذا در سوره مباركه يس , درباره انسانهاى بى تقوا چنين مى فرمايد :

( إنا جعلنا في أعناقهم اغلالا فهى إلى الأذقان فهم مقمحون

يعنى انسان فقط از دو راه ( بنحو مانعه الخلو ) مى تواند خداى خود را بشناسد : يكى راه شناخت نفس است كه سرخم كند خود را ببيند و در خويشتن بنگرد , ديگر راه جهان بينى است كه سر بلند كند , و آسمان و زمين را ببيند , موجودات دريائى و صحرائى را ببيند و