( الكرامه لم هى) آنگاه در اقسام و شؤون كرامت , در موجبات پيدايش آن و
موانع و رهزنهاى پيدايش آن بحث شد و از مجموع آيات و رواياتى كه در طى اين
چند درس به عرض رسيد , اين گونه از امور روشن گرديد .
معيار تقوا نه نسبى است و نه زوال پذير
آنچه در اين درس مطرح است آنست كه خداى سبحان , تقوا را به عنوان معيارى
ثابت و زوال ناپذير معرفى نموده , و فرمود( :
ان اكرمكم عند الله اتقيكم
) [1] يعنى معيار كرامت نزد خدا , تقواست و هر چه تقوا بيشتر باشد ,
كرامت
هم نزد خدا افزونتر است و چون خدا حق است و ثابت , آنچه هم كه نزد خداست
زوال
ناپذير است . لذا اولا اين معيار كرامت امرى ثابت و حق است و خرافى نيست و
ثانيا ثابت و پايدار است و نسبى نيست . اين همانست كه مى گويند اصول اخلاقى ,
هم از حقانيت برخوردارند و هم از اطلاق . اخلاق نظير عادات و رسوم , نسبى نيست
كه در نزد ملتى به گونه اى باشد و در نزد قوم و نژاد ديگر به گونه ديگرى . چون
عادات و رسوم مربوط به فروع زندگى است , از اين رو گوناگون مى شود ولى اخلاق
مربوط به اصول زندگى است , و اصول زندگى به انسانيت انسان مربوط است و
انسانيت انسان عوض نمى شود . آنكه انسان را آفريدگار با گرايش خاصى آفريد(
لا تبديل لخلق الله
) [2] نه گرايشهاى ذاتى انسانها