معرفت , اساس كرامت و تقوا و عمل صالح

اگر تقوا به عنوان اصل و ريشه كرامت شمرده شد , ريشه وسطى است , نه ريشه نهائى . زيرا در ريشه يابى مسائل , به معرفت مى رسيم و مى بينيم كه اصل و ريشه همه اين امور , معرفت است . چون عمل صالح را هم معرفت احياء مى كند , پس انسان تا عالم و آگاه نباشد , نه به دنبال عمل صالح مى رود , نه كيفيت عمل را به حد اخلاص مى رساند . با تحليل اين آيات , معلوم مى گردد كه مبدأ اصيل كرامت انسان , همانا معرفت صحيح و عمل صالح اوست و اين نتيجه به عنوان اصل كلى اعلام مى شود . در موارد جزئيه نظير صوم و امثال آن چنين فرمود :

( يا أيها الذين آمنوا كتب عليكم الصيام كما كتب على الذين من قبلكم لعلكم تتقون ) [2]

در همه اين موارد جزئيه , مى توان چنين تحليل كرد كه اينها بيان مصاديق تقوا هستند و هر مصداق خاصى از تقوا , زمينه مصداق مخصوصى از كرامت انسان را فراهم مى كند , چنانكه هر مصداق خاصى