و اين حقير چند سالى پيش از اين مقالتى در اول ما صدر عن الله و اول ما خلق الله نوشته است كه نقل آن را در اين مقام مناسب مى بيند و شايد خالى از قائده نباشد :

اول ما صدر عن الله تعالى و اول ما خلق الله

در كتب اساطين عرفان اول ما خلق جز اول ما صدر است و اول ما صدر مقدم بر اول ما خلق است و از برخى روايات اهل بيت وحى عليهم الصلوه والسلام همين دقيقه استفاده مى شود بلكه ظواهر روايات متعددى بر اين نكته عليا دلالت دارد , و براى متضلع در فهم صحف مطهره عارفين بالله معلوم است كه منبع معارف آنان باطن ولايت است و اشارات آنان بشاراتى از اسرار و بطون آيات و روايات است و در حقيقت عارف كامل فيلسوف حقيقى است و بتعبير دلپذير معلم ثانى فارابى در آخر كتاب تحصيل السعاده فيلسوف حقيقى امام است , نخست به بيان برهان اول ما خلق بمنباى حكيم مى پردازيم و پس از آن به بيان اول ما صدر بر اساس عارف :

در كتب عقليه مبرهن است كه الواحد لا يصدر منه الا واحد اين واحد مصدر , واحد حقيقى است كه بسيط الحقيقه است يعنى از تمام جهات واحد است و بهيچ نحو تكثر و اجزائى ندارد نه اجزاى خارجى چون تجزيه مركبات به عناصر و بسائط و تجزيه عقا قير و معجونات و اطريفلات به مفردات و تجزيه جسم به ماده و صورت , و نه اجزاى مقدارى و عددى كه در كم متصل و منفصل جارى است و نه اجزاى ذهنى كه جنس و فصل است و اجزاى اعتبارى موجود ممكن به وجود و ماهيت است و نه ديگر اجزاى موهوم و متصور مطلقا

شيخ رئيس در فصل يازدهم نمط پنجم اشارات در بيان قاعده الواحد لا يصدر عنه الا واحد بحث كرده است و عنوان آنرا تنبيه قرار داده است , خواجه در شرح آن فرمايد :