ملخص برهان در اين اعتراض اين كه : وجود خاص واجبى كه ملزوم حقيقت وجود مطلق است يا قابل اشتراك هست يا نيست ؟

بطلان وجه اول ظاهر است زيرا كه اشتراك با وجود ذاتى منافات دارد

و بنابر تقدير ثانى كه اشتراك نباشد , يا حقيقت وجود خاص واجبى غيرحقيقت وجود مطلق است و يا عين آنست ؟ وجه اول باطل است زيرا كه لازم آيد تقدم شى ء بر خودش و وجوه محالات ديگر كه گفته آمد

و بنابر وجه دوم كه وجود خاص واجبى عين حقيقت وجود مطلق باشد , يكى از اين دو امر لازم آيد : يا امتناع استلزام وجودات خاصه ممكنه مرمطلق وجود را , و يا وجوب استلزام وجودات خاصه ممكنه مرموجود خاص واجبى را و استحاله هر دو امر بين است

نتيجه اين كه از اين برهان معلوم شده است كه قول به طبيعت ملزومه مطلق وجودى كه وجودخاص واجبى است يعنى آن طبيعت ملزومه وجود خاص واجبى است بدان نحوه مشاء مشى كرده است باطل است

نفى تشكيك وجود به اصطلاح اهل نظر

از جمله اعتراضات كمل اهل توحيد بر مبانى توحيديه فلسفه رائج مشاء , اعتراض بر تشكيك وجود بدان نحو كه متاخرين از مشاء پنداشته اند مى باشد بيان يكى از وجوه آن اين كه :

در منظر افق اعلاى كمل اهل توحيد و چون وجود مشترك بين وجودات خاصه به اشتراك معنوى است نه اشتراك لفظى كه شر ذمه اى به پندار حذر ازشرك قائل شده اند كه بعضى از آنها واجب را ماهيت مجهول الكنه پنداشته اند , و بعضى ديگر از آنها وجود را در واجب اصيل و در ممكنات ماهيت را اصيل و وجود را اعتبارى انگاشته اند و نه