نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 85
درس 29 : دائره وسط سماء رؤيت , يا دائره عرض اقليم رؤيت
در علم هيأت از هشت اقليم بحث مى شود : هفت اقليم زمينى و يك اقليم
آسمانى
. در صحف عرفانى نيز از هشت اقليم سخن بميان مى آيد : هفت اقليم ارضى و يك
اقليم فوق طبيعت و وراى آن كه آنرا عالم مثال منفصل نيز مى گويند .
هر دو فريق در هفت اقليم ارضى اتفاق دارند و آن عبارت است از تقسيم كره
ارض به نحوى خاص به هفت قسمت , و تسميت هر قسم به اقليم كه به تفصيل درس
آن در پيش است . اين هفت اقليم در السنه ارباب قلم به نظم و نثر بسيار است
بلكه در محاورات روزانه مردم نيز دائر و سائر است . شيخ سعدى در گلستان گويد
:
برخى از مؤلفات به نام( هفت اقليم) است , مانند هفت اقليم امين احمد
رازى ( 1010 ه ) كه در آن بقلم شيوا و رسا حسن صنعت شگفت در تراجم رجال و
اماكن بكار برده است .
اما بحث از اقليم هشتم به اصطلاح عارف از موضوع رساله خارج است و ما محض
مزيد بصيرت عنوان كرده ايم و بدين معنى در دفتر دل ثبت است كه :
بلى يابى دلى را كاندر آغاز *** خداوندش نموده دفتر راز
بسى افراد امى بى تعلم *** گذشته از سر اقليم هشتم
نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 85