نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 24
درس 6 : منطقة البروج و مدارات عرضى
هر گاه دو دائره عظيمه كره اى در يك سطح نباشند يكديگر را در دو نقطه به
تناصف
تقاطع كنند . يعنى هر يك از اين دو منطقه بر آن دو نقطه به دو نيمه شود , و از
هر نقطه تقاطع چهار زاويه پديد آيد . پس اگر در اين صورت سطح يك دائره بر سطح
دائره ديگر قائمه باشد هر يك از آن زوايا قائمه بود كه قوس مقدر آن ربع دور
يعنى نود درجه بود , و اگر قائمه نباشد تقاطع ايشان بر زواياى حاده و منفرجه
باشد . قوس مقدار زاويه حاده كمتر از ربع , و منفرجه بيشتر از آن بود .
حال بدان كه دائره منطقه البروج از سطح معدل النهار مايل است كه نه در سطح
دائره معدل النهار است , و نه قائم بر آن لاجرم با وى به تناصف بر زواياى حاده
و منفرجه تقاطع كند . و محور اين حركت با محور معدل النهار بر مركز عالم
متقاطع شود هم بر زواياى حاده و منفرجه .
چون تقاطع ياد شده به تناصف است پس آن دو نقطه تقاطع , دو نقطه متقابل و
متقاطر خواهند بود , و هر نيمه محيط عظيمه نصف دور يعنى 180 درجه . و از فلك
بروج يك نيمه در جانب شمال معدل النهار باشد , و يك نيمه در جانب جنوب آن .
و چون منطقة البروج دائره شمسيه است كه مدار شمس در سطح آنست , ناچار
مدار شمس با دائره معدل النهار در همان دو نقطه تقاطع كند , و نسبت او با معدل
چنانست كه دائره منطقة البروج با وى .
هر نقطه اى كه در دو طرف منطقة البروج بر كره فرض كنند , مدار آن كه
نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 24