نام کتاب : مباني نظري تجربه ديني نویسنده : الشیرواني، علی جلد : 1 صفحه : 91
فصل ششم
چيستى تجربه دينى
تعلق تجربه دينى به حوزه احوال و عواطف
به اعتقاد اتو تجربه دينى از سنخ احساسات، احوال و عواطف است.
اگر ابعاد وجود انسانها را در سه حوزه متمايز عقل، اراده و احساس قرار
دهيم، تجربه دينى از نگاه اتو متعلق به حوزه سوم است. آنچه اتو آن را
تجربه مينوى مىنامد حالتى نفسانى است كه كاملاً منحصر به فرد بوده، به هيچ
حالت ديگرى نمىتوان آن را تحويل برد. از اين رو، مانند هرآگاهى كاملاً
اصيل و بسيط، با آنكه بحثپذير است، اما نمىتوان تعريف دقيقى از آن ارايه
داد.[1]
با همين احساس خاص است كه انسان مىتواند بعد غيرعقلانى خداوند (امر
مينوى) را - كه بسى ژرفتر از بعد عقلانى او است - دريابد. اين احساس، به
اشكال متعددى درمىآيد: «ممكن است احساسِ [سرّ هيبتانگيز] گاهى برقآسا هم
چون نسيمى دلانگيز وارد شود و روح را از آرامشى برآمده از ژرفترين
لايههاى پرستش سرشار سازد. ممكن است اين احساس به وضعيت روحى پايدارتر و
ماندگارترى تبديل شود و به صورت لرزش و ارتعاشى از سرخوف و انقياد تداوم
يابد... ممكن است به ناگاه بهصورت جوششى فوران آسا از ژرفاى روح سربزند و
با شور و تكانى شديد همراهباشد، يا به هيجانى به غايت غريب بينجامد، به
شوريدگى بىخودانه، به حالتى خلسهوار و به از خود شدن».[2]