نام کتاب : مباني نظري تجربه ديني نویسنده : الشیرواني، علی جلد : 1 صفحه : 72
عمل به كار بست. مك كوارى دراينباره مىنويسد:
هرچند اتو به رغم اين واقعيت كه او و هوسرل در دانشگاه گوتينگن هم
كار بودند، به نظر مىرسد كه پژوهش خود را مستقلاً انجام داده است و هيچ
اشارهاى به هوسرل نمىكند.[1]
با وجود اين، اتو بهطور عملى، بسيار استادانه اين روش را در
پژوهشهاى خويش به كار بست و تا حدود زيادى كارش با موفقيت مقرون بود، به
گونهاى كه هوسرل، خود كتاب مفهوم امر قدسى اتو را «نخستين آغاز براى يك
پديدارشناسى دين»[2] به شمار آورد.
داگلاس آلن پس از آنكه كاربرهاى مختلف اصطلاح پديدارشناسى دين را
بر مىشمارد، رودلف اتو را در زمره كسانى ياد مىكند كه «نوعى روش
پديدارشناسى به كار بردهاند و لااقل تاحدودى متأثر از پديدارشناسى فلسفى
بودهاند».[3] به باور وى برداشتهاى كلامى متعددى در آثار شلايرماخر وجود
دارد كه از نوعى پديدارشناسى دين به عنوان مرحله مقدماتى در تدوين يك مكتب
كلامى سود جسته است.[4]
براى بصيرت بيشتر درباره ميزان موفقيت اتو در به كارگيرى روش پديدارشناسى، كار او را بر اساس خصوصيات يادشده، ارزيابى مىكنيم:
يكم، رهيافت اتو تا حدودى تطبيقى و دستگاهمند است. او با تكيه بر
مطالعات گسترده خود در تاريخ دين، سعى مىكند پديدارهاى دينى را در طول
تاريخ، بر اساس سيرتكاملى تجربه مينوى طبقهبندى كند. از نظر او ترس و
لرزهاى انسانهاى نخستين در برابر ارواح و اشباح و شياطين و نيروهاى مرموز و
غيبى، همگى از نوع تجربه مينوى است كه در مرحله نپختگى خود به سر
مىبرد.[5] او حس دينى را به حس موسيقيايى بشر تشبيه مىكند كه در طول
تاريخ و در ميان فرهنگهاى مختلف وجود داشته است، اگر چه از نظر خامى و
پختگى، مراحل گوناگونى را سپرى كرده و يك سير تكاملى را
[1] جان مك كوارى، تفكر دينى در قرن بيستم، ترجمه بهزاد سالكى، ص 315.
[2] Letter from Edmund Husserl to Otto, March 5, 1919, Hs 797 / 794.