نام کتاب : مباني نظري تجربه ديني نویسنده : الشیرواني، علی جلد : 1 صفحه : 284
راه نجات در مسيحيت را وجود عيسى ناصرى، كه كاملترين تجلى
خداوند است، مىدانند،[1] در حالى كه اتو در اين باره بر رشد عناصر عقلانى
در اين دين تأكيد مىكند. بهديگر سخن، چون الاهيات و مفاهيم اخلاقى در
مسيحيت، غنىتر از هر دين ديگرى است، اين دين، كاملترين دين به شمار
مىرود.
3. به نظر نگارنده، فارغ از درستى يا نادرستى ادعاى ياد شده (بعد
عقلانى مسيحيت از ديگر اديان كاملتر است) رابطه ميان تكامل بعد عقلانى با
تكامل دين در مفهوم امر قدسى اتو تصوير روشنى نيافته است و اين پرسش
همچنان باقى است كه: اگر حقيقت دين، تجربه مينوى است، تجربه مينوى از نوع
احساسات و حالات است و احساسات و عواطف، فارغ از مفاهيم و باورها شكل
مىگيرند، پس چگونه غناى باورها موجب برترى و تكامل دين مىگردد؟
4. به عقيده اتو عنصر نومينوس در تجربههاى دينى اقوام گذشته،
زندهتر و فعالتر بوده است. آن ترس و هراس كه در تورات وجود دارد، در
انجيل مشاهده نمىشود. درتاريخ دين، هر چه پيشتر آييم، تجلى نومينوس در
احوال كمتر مىگردد و اين امر ملازم است با انضمام عناصر عقلانى به دين،
كه به عقيده اتو از زمان حضرت موسى آغازمىگردد و در انجيل به كمال مىرسد.
پرسش اساسى آن است كه اتو با توجه به مبانى خود بايد اين امر را
حاكى از روند روبهضعف جريان دين در طول تاريخ بداند. به ديگر سخن، جريان
تاريخى دين، نه تنها تكاملى نيست، بلكه ضد تكاملى است؛ زيرا احوال مينوى در
ميان اقوام ابتدايى، بسيار بيشتر و زندهتر از دورانهاى بعدى بوده است و
حقيقت دين نزد اتو چيزى نيست جز همين احوال مينوى.
در اينجا است كه اتو از پيشكسوت خود، شلايرماخر فاصله مىگيرد؛
چون او همچنان بر خروج مفاهيم الاهياتى و اخلاقى از حوزه گوهر دين اصرار
مىورزيد و
[1] روزى استاد لگنهاوزن به نگارنده گفت: «زمانى تحقيق
گستردهاى كردم درباره اين كه چرا مسيحيان دين خود را بهترين دين
مىدانند. پس از بررسى كتابهاى آنان دانستم كه همه آنها بر وجود عيسى
مسيح تكيه كرده، اعتقاد و ارتباط و باور به او را مهمترين و گاهى تنها
امتياز منحصر مسيحيت مىشمارند و نجات را وابسته به آن مىدانند.» به ديگر
سخن، در همه اديان، واسطه ميان خلق و حق، نبى و فرستاده خدا است؛ ولى در
مسيحيت، مسيح خود خدا است. به همين علت، مسيحيان، مسيح را نبى نمىدانند.
نام کتاب : مباني نظري تجربه ديني نویسنده : الشیرواني، علی جلد : 1 صفحه : 284