وحدت اديان نزد اتو

اتو در پى پژوهش‌هاى پديدار شناسانه‌اش درباره دين اقوام و فرهنگ‌هاى گوناگون، به اين نتيجه دست يافت كه همه اديان داراى هسته مشتركى هستند به نام تجربه مينوى. به‌عقيده او اين تجربه، از دورترين زمان‌ها در ميان مردم وجود داشته و بر حسب شرايط فكرى و فرهنگى و ميزان بلوغ عقلانى آنان به گونه‌هاى مختلفى تجلى كرده است: به‌صورت ترس از نيروهاى اهريمنى، خضوع در برابر اشباح و شياطين، پرستش خدايان متكثر و مانند آن‌ها.

از آن‌جا كه اتو گوهر دين را همان تجربه دينى مى‌دانست و منشأ دين را در درون آدمى مى‌جست، و از سوى ديگر، نوعى وحدت و يك‌پارچگى در ميان همه تجارب دينى تشخيص داده بود، معتقد به نوعى وحدت اديان بود. نزد او حقيقت دين، كه همانا زنده و فعال بودن احساسات مينوى است، امرى واحد و در عين حال، داراى درجاتى از شدت و ضعف است. هرچه احساسات مينوى شديدتر و زنده‌تر باشد، تدين مردم جامعه بيش‌تر خواهد بود.

از سوى ديگر، اتو قائل به نوعى تكامل در دين نيز هست. به باور او مهم‌ترين عامل، بلكه تنها عامل تكامل دين در پهنه تاريخ، افزوده شدن بعد عقلانى به آن است. هرچه الاهيات يك دين غنى‌تر بوده، اوصاف نومن در آن بيش‌تر با مفاهيم كلامى و اخلاقى آغشته شده باشد، آن دين كامل‌تر خواهد بود.