زيرا امر بزرگ‌تر از آن است كه انديشه را بدان راهى باشد، و تا وقتى كه پاى فكر درميان‌است، محال است كه عقل اطمينان يابد و بيارمد. عقل را از جهت توانش در تصرف فكرى، حدى است كه فراتر از آن نخواهد رفت؛ اما عقل را اين امتياز است كه آن‌چه را حق تعالى بدو بخشد، مى‌پذيرد. پس عاقل را شايسته است كه خود را در معرض وزش نسيم جود قرار دهد و در اسارت قيد و بندِ محصول انديشه و فكر خود باقى‌نماند.[1]

در اين عبارت، ابن‌عربى چند نكته مهم را به اختصار، اما با صراحت بيان داشته است:

1. اهل فكر مقلدند.

2. انسان با تمسك به فكر و انديشه امكان ندارد كه به يقين دست يابد.

3. قلمرو شناخت عقل با ابزار فكر محدود است و به فراتر از آن نمى‌تواند باريابد.

4. عقل مى‌تواند خود را از اسارت فكر برهاند و در معرض وزش نسيم جود قرار دهد و حقايق را از حق تعالى بياموزد.

نكوهش پيروى از محصول انديشه و فكر

ابن‌عربى در جاى ديگر، با تفصيل بيش‌تر به بيان ديدگاه خود مى‌پردازد و مى‌نويسد:

شگفت‌آورترين امر نزد ما آن است كه انسان از فكر و نظرش پيروى مى‌كند، در صورتى كه آن مثل خود انسان، مُحدَث است، و نيز عقل از قوايى مانند حافظه، متخيله، مصوره، لامسه، ذائقه، شامه، سامعه و باصره پيروى مى‌نمايد و آن‌چه را قواى يادشده به او داده‌اند، مى‌پذيرد، با اين كه مى‌داند خداوند اين قوا را خادم او قرار داده است و آن‌ها از مراتب خود تجاوز نمى‌كنند، و هر يك از آن قوا ذاتاً عاجز و ناتوان است از اين كه حكم قوه ديگر را داشته باشد. خلاصه با همه اين قصور و ناتوانى كه اين قوا دارند، باز عقل در مقام معرفت پروردگارش از آن‌ها پيروى مى‌كند و استمداد مى‌جويد، نه از آن‌چه خداوند در كتابش به زبان پيامبرش خبر داده است. اين شگفت‌آورترين امر غلطى است كه در عالم