تعيين طول و عرض بلاد

چنان كه گفته ايم براى تحصيل سمت قبله دو قوس به كار مى برند , بلكه مطلقا براى تعيين هر محلى بر روى كره زمين , آن دو قوس را به كار مى برند يكى از آن دو قوس , قوسى از دائره نصف النهار است كه عرض اماكن از آن تعيين مى گردد و ديگر قوسى از دائره طول است .

مبدأ عرض خواه شمالى و خواه جنوبى , دائره استواى ارضى است كه به خط استوا اشتهار دارد و در سطح خط استواى سماوى اعنى دائره معدل النهار واقع است . و چون معدل النهار و دائره استواى ارضى در يك سطح اند و عرض بلد اقصر قوسى از دائره نصف النهار است كه محصور ميان سمت رأس و معدل النهار يا محصور ميان قطب معدل النهار و دائره افق است دوائر نصف النهار را در كره هاى ارضى روى زمين فرض و ترسيم كرده اند كه محل توقف شخص و يا قاعده شاخص بمنزله سمت رأس است زيرا كه در محاذات آن است .