كه دو مركز اصلى تشيع بود سركوب شد و اختناق شديدى نسبت بتشيع در عالم اسلام بوجود آمد و پيروان ائمه ( ع ) در نهايت غربت و تنهائى باقى ماندند .

مواضع امام در دوران خفقان

بعضى فكر مى كنند اگر امام سجاد مى خواست در مقابل دستگاه بنى اميه مقاومت كند , بايستى او هم علم مخالفت را بر مى داشت با اين كه مثلا به مختار يا عبدالله بن حنظله ملحق مى شد و يا اينكه رهبرى آنها را بدست مى گرفت و آشكارا مقاومت مسلحانه مى كرد . با در نظر گرفتن وضعيت زمان حضرت سجاد ( ع ) مى فهميم كه اين تفكر با توجه به هدف ائمه ( ع ) كه آن را پس از اين بيان خواهم كرد , يك تفكر نادرستى است .

اگر ائمه ( ع ) از جمله امام سجاد عليه السلام در آن شرايط مى خواستند به چنين حركات آشكار و قهر آميزى دست بزنند يقينا ريشه شيعه كنده مى شد وهيچ زمينه اى براى رشد مكتب اهل بيت ودستگاه ولايت و امامت در دوران بعد باقى نمى ماند بلكه همه از بين ميرفت و نابود ميشد . لذا مى بينيم امام سجاد ( ع ) در قضيه مختار اعلام هماهنگى نمى كند , گرچه در بعضى از روايات آمده است كه ارتباطاتى پنهانى با مختار داشتند ولى هيچ شكى نيست كه آشكارا با او هيچ روابطى نداشته اند و حتى در بعضى از روايات گفته ميشود كه امام سجاد نسبت به مختار بد گوئى مى كنند و اين هم خيلى طبيعى به نظر مى رسد كه اين يك عمل تقيه آميزى باشد كه رابطه اى بين آنها احساس نشود .