مي شود، مركز توجّه صوفي دستيابي به بصيرت معنوي است نه عقايد صوري، زيرا توجه او به بعد باطني دين معطوف است. عارف نيز تفاوت در بعد ظاهري را تعابير مختلف يك حقيقت واحد تلقي مي کند، ولي چون توجه علما به عقايد و جزئيات عبادت معطوف است، بيشتر بر تفاوتهاي موجود در ميان اديان تأكيد مي کنند. با اين حال، از نظر هر دو گروه اسلام ديني است كه مكمل اديان الهي پيشين است و تنها ديني است كه در عصر فعلي خدا بدان فرمان داده است. به هر حال عارف مايل است ايمانش را به وسيله شعر مطرح كند و به وسيله نمادهايي از ديگر اديان و حتي بت پرستي، نفاق را رد كند.چنان كه در اشعار باباطاهر و امام خميني مي بينيم:

خوشا آنان كه از پا سر ندونند *** ميان شعله خشك و تر ندونند

كنشت و كعبه و بتخانه و دير *** سرايي خالي از دلبر ندونند

بر در ميكده و بتكده و مسجد دير *** سجده آرم كه تو شايد نظري بنمايي

فلسفه جاويدان[3] و کثرت گرايي ديني

در بيست و پنجم اكتبر سال 1994، محققي از اهالي تركيه به نام عدنان اصلان مصاحبه اي با دكتر نصر و دكتر هيك انجام داد. اين مصاحبه كه در منزل هيك واقع در بيرمنگام ترتيب داده شده بود، درباره کثرت گرايي ديني بود، موضوعي كه دكتر اصلان رساله دكتراي خود را در آن باره مي نوشت. گزارش اين مصاحبه كه در فصلنامه اسلام[4] به چاپ رسيد، بسيار قابل توجه است.