كنيم . ديديم كه مخصص يا متصل است و يا منفصل و تعاريف هر يك از انواع مخصص نيز آورده شد .
منظور از اجمال مخصص اين است كه در پاره اى موارد پس از ورود
مخصص , به علت ابهام و غير صريح بودن مخصص , حالت ترديد و بلاتكليفى
ايجاد مى شود كه در اصطلاح اجمال مخصص نام دارد . علماى اصول اجمال
مخصص را بررسى و طريقه حل مشكل را ارائه داده اند .
اجمال مخصص ممكن است ناشى از عدم صراحت و عدم وضوح مفهوم باشد ,
كه در اين صورت در اصطلاح شبهه مفهوميه گفته مى شود . و در حالتى هم
ممكن است به علت اشكال در انطباق موضوع بر افراد و مصاديق باشد , كه در
اين صورت شبهه مصداقيه نام دارد . براى روشن شدن مطلب دو مثال ذيلا
آورده مى شود :
كليه اراضى , قابل تملك خصوصى است مگر اراضى موات . همانگونه
كه مشاهده مى شود اين يك حكم عام است كه تخصيص خورده , حال اگر در
مفهوم موات ترديد و شك حاصل شود , مثلا ترديد باشد كه آيا منظور از
اراضى موات تنها آن بخش از زمين هائى است كه اصولا سابقه عمران و احياء
نداشته اند ( موات بالاصالة ) و يا زمين هائى كه سابقه عمران و احياء
داشته و به تدريج به حالت خرابى و ممات افتاده است را نيز شامل مى
شود ( موات بالعرض ) در اصطلاح اصول مى گوئيم اينجا شبهه مفهوميه وجود
دارد . يعنى مفهوم موات , غير صريح است .
مثال ديگر , هر آبى پاك است مگر آنكه رنگ , بو و طعم آن تغيير كرده باشد . اين عبارت عامى است كه بر آن مخصص وارد شده ,