نام کتاب : حديث بي کم و بيش (شرح گلشن راز شيخ محمود شبستري ) نویسنده : محمدی باغملائی، محمدکاظم جلد : 1 صفحه : 369
737) بگفتم وضع الفاظ و معانى
تو را سر بسته گر دارى بدانى
وضع ب733
سر بسته به اجمال سخن گفتن مراد است.
دارى نگه بدارى، مواظبت كنى
با توجه به آنچه كه در بيت 733 گفته شد قرار دادن الفاظ و معانى در
برابر يكديگر را به صورت اجمال بيان كردم اگر طريق اجمال را نگاه دارى و
رعايت كنى، از بيان لفظ خواهى دانست كه كدام معنى منظور است.
738) نظر كن در معانى سوى غايت
لوازم را يكايك كن رعايت
در معانىِ الفاظ توجه به غايت و نهايت معنى داشته باش كه هدف و
مقصود نهايى از بيان لفظ چه بوده است و مناسبت ها و اسباب و لوازم
ميان هر يك از معانى معقوله و الفاظى كه در برابر محسوسات قرار مى دهى
را تشخيص داده و آنها را رعايت كن و به كار گير.
739) به وجه خاص از آن تشبيه مى كن
ز ديگر وجه ها تنزيه مى كن
تشبيه مشابهت، شبيه كردن
تنزيه نفى هر گونه مشابهت، پاك كردن
در معانىِ الفاظ بايد به وجه خاص از مناسبت ها و
مشابهت ها استفاده كرد و «تشبيه» را وسيله رسيدن لفظ به معنى قرار
داد; امّا از ديگر وجه ها به سبب آنكه در نهايت مراتب تجليّات الهى كه
مرتبه شهادت است «تنزيه» كرد. زيرا ذات حقّ از همه الفاظ و عبارات منزّه و
پاك است «تعالى عن الاشباه و الاضداد و الامثال و الانداد»[1]
[1] خداوند از شبيه و ضدّ و مثل و مانند پاك و منزّه است.
نام کتاب : حديث بي کم و بيش (شرح گلشن راز شيخ محمود شبستري ) نویسنده : محمدی باغملائی، محمدکاظم جلد : 1 صفحه : 369