نام کتاب : حديث بي کم و بيش (شرح گلشن راز شيخ محمود شبستري ) نویسنده : محمدی باغملائی، محمدکاظم جلد : 1 صفحه : 317
﴿خلق الانسان من علق﴾[1] از آب و گل آفريده شد و به طور كلّى از ماديّات صاف و پاك شد از جانب حقّ به حكم ﴿نفخت فيه من روحى﴾[2] روح در كالبد او دميده مى شود و آدمى به زيور انسانى آراسته مى گردد.
612) چو يابد تسويه اجزاى اركان
در او گيرد فروغ عالم جان
تسويه برابر كردن، مساوى ساختن(ف-م)
اجزاى اركان منظور عناصر اربعه آتش، باد، آب و خاك است.
فروغ روشنايى
عالم جان عالم ارواح
هر گاه چهار عنصر آتش، باد، آب و خاك به اعتدال و مساوات برسند
طبيعت انسان را به وجود مى آورند و آنگاه روشنايى نور روح در بدن آدمى
مى تابد و ظلمت آب و گل بدن را از بين مى برد.
تمثيل براى روح و تشبيه آن به خورشيد
613) شعاع جان سوى تن وقت تعديل
چو خورشيد زمين آمد به تمثيل
آن هنگامى كه اجزاى اركان به اعتدال و مساوات مى رسند شعاع
نور روح به تن مى تابد و ظلمت كوه تن تيره و خاكى آدمى را روشن
مى كند همان طور كه شعاع نور خورشيد به زمين تاريك مى تابد و آن
را روشن مى كند.شيخ روح را تشبيه به خورشيد كرده است كه باعث
روشنايى تن مى گردد.