الوجه فى الدارين»

سواد ‌ سياهى

وجه ‌ صورت، چهره

دارَين ‌ دو عالم، دنيا و عقبى

سواد اعظم ‌ (شهر مكه) در اينجا سواد به معنى شهر و اعظم به معنى بزرگ است و اشاره به حديث «عليكم بسواد الاعظم[1]» دارد.

درويش ‌ فقير و در اصطلاح، فقير كسى است كه بى نياز از خلق و نيازمند به خدا  باشد.

فقر ‌ يكى از مقامات عرفان است و هفتمين وادى است. فقر در اصطلاح عرفا به معنى فناء فى الله است. به عبارت ديگر اتحاد قطره با درياست و اين نهايت مرتبه كاملان واصل مى باشد.

مصراع اول به معنى اين است كه سالك فانى فى الله مى شود بطورى كه در ظاهر و باطن و در دنيا و عقبا وجودى براى او متصور نباشد و در حقيقت به عدم كه شاخص اصلى ذات اوست برمى گردد. و اين مقام فقر و فناست و به همين منظور گفته اند «اذا تمّ الفقر فهو اللّه» هنگامى كه تمامى به مرتبه فقر رسيد پس آن مرتبه خدايى است يعنى در اين مقام است كه سالك خدا را شناخته و ديده است.

مصراع دوم يعنى اينكه سواد الوجه براى سالك (مقام فناء فى الله)، سواد اعظم(مقام بقاء بالله) است زيرا هر چه در مراتب موجودات عالم منظور باشد در اين مرتبه مجموع و موجود است.