ضرورت بحث

اسلام با رخداد عظيم بعثت پيامبرخدا حضرت محمد (صلى الله عليه وآله) متولد شد. با اين تولد، تاريخ پرماجراى انسان در بسترى نو، به راه خويش ادامه داد. اختصاص حجم وسيعى از انديشه و تحقيق دانشمندان به شناخت ماهيت اسلام و آثار اين موهبت الهى نشان دهنده اهميت بسيار اين رستاخيز بزرگ در تغيير بنيادين باورهاى جوامع بشرى است.

بى‌ترديد ارزيابى كمى و كيفى تحول جوامع پس از بعثت، بدون شناسايى جوامع جاهلى ممكن نيست; زيرا تا باورها، فرهنگ و تمدن، آداب و سنن جوامع كهن شناخته نشود، ميزان تاثير آيين نو آشكار نمى‌گردد.

‌ بر اين اساس، بررسى اوضاع جزيرة‌العرب و دو تمدن بزرگ آن روزگار، ايران و روم ضرورى به نظر مى‌رسد.

ايران در عصر ساسانيان

ايران يكى از دو همسايه بزرگ شبه جزيره عربستان بود و با جمعيتى بيش از 140 ميليون نفر بخش‌هاى مهمى از عراق ـ حاشيه دجله و فرات و شط‌العرب ـ قفقاز، بخارا، سمرقند، خوارزم و غزنه را نيز شامل مى‌شد. [1]

‌ اين همسايه پهناور شرقى دست‌كم يازده قرن پيش از ظهوراسلام از حكومت ـ دولت ماد ـ برخوردار شده بود و سابقه تمدنى ديرپا داشت. اين سرزمين يكى از دو قطب مقتدر آن روزگار و وارث تمدن و موقعيتى خاص بود كه به دلايل متعدد از نارضايتى عمومى رنج مى‌برد. [2]