اسرار آن، [1] مشخصات مهدى موعود و سوءاستفادهايى كه تا كنون از اين نام مقدس شده

است و كيفيت حاكميت امام(عج) در زمان غيبت كبرا بخشى از عنوان‌هاى مرتبط با امام‌دوازدهم است كه بررسى آن‌ها مجالى بس وسيع مى‌طلبد و از حوصله اين مختصر بيرون است. عصر غيبت، از نظر تكوينى مقطع طولانى رشد و تكامل عقلانى انسان است و به‌لحاظ تشريعى، مرحله حصول آگاهى‌هاى لازم و شناخت تجربى عينى ريشه‌ها، نمودها، پايگاه‌ها و خاستگاه‌هاى زر و زور و تزوير، مرزبندى‌هاى انسانى و ضد انسانى، نظام‌هاى ارزشى، افول جاذبه‌هاى دروغين، احساس فقر مطلق معنوى، تجربه فلسفه‌هاى سياسى و رژيم‌هاى حكومتى و ايدئولوژى‌هاى گوناگون انسانى، درك ضرورت رهبرى معصوم، انديشيدن به جامعه ايده‌آل و مدينه فاضله و كسب آمادگى‌هاى لازم براى قبول فطرى، عملى و عقلى يك تحول بنيادى در عرصه رهبرى ‌عقيدتى‌ و ‌سياسى‌ جهان به‌شمار مى‌آيد. [2]

نواب خاص امام مهدى (عج)

پس از شهادت امام عسگرى (عليه السلام) در سال 260 هـ .ق. غيبت صغرا آغاز شد و تا رحلت آخرين نايب خاص امام زمان(عج)، در سال 329 هـ .ق ادامه يافت و از آن پس غيبت كبرا شكل گرفت.

‌ در دوره غيبت صغرا، حضرت مهدى (عج) از طريق چهار تن از نايبان خاص با شيعيان ارتباط داشت و به امور آنان رسيدگى مى‌كرد. نايبان خاص چهار تن از اصحاب با سابقه و مورد اعتماد امامان پيشين بودند كه يكى پس از ديگرى اين وظيفه خطير را به‌عهده داشتند. اين افراد از سوى امام (عليه السلام) با وكلاى وى، در دورترين نقاط سرزمين اسلامى، ارتباط داشتند; نامه‌ها و خواسته‌هاى شيعيان را به محضر مقدس آن حضرت (عليه السلام) مى‌رساندند و جواب مى‌آوردند. در اين دوره، نه تنها شخص حضرت ولى‌عصر(عج) از ديده‌ها پنهان بود، بلكه سفراى او نيز ناشناخته بودند و بى آن‌كه جلب توجه كنند عمل مى‌كردند.