اداره جامعه اسلامى، كه خود و پدران‌شان سال‌ها با آن مبارزه كرده بودند، دخالت كنند. عثمان‌(35 ـ 24 ق) كه حدود 70 سال داشت به‌زودى عمل به سيره دو خليفه پيشين را، كه سبب اصلى پيروزى‌اش به‌شمار مى‌آمد، فراموش كرد. او برخلاف شيخين، به خوش‌نشينى و تجملات علاقه فراوان داشت; براى خود خانه خوب ساخت و رخت و كالاى بسيار فراهم آورد. در دوستى و رعايت خاطر خويشان بى‌اختيار بود و ميدان را براى تاختوتاز آن‌ها باز گذاشت.

‌ ابوذر غفارى كه از ياران نزديك پيامبر (صلى الله عليه وآله) بود، به جرم انتقاد از بنى‌اميه و دنيازدگى آنان مورد آزار و شكنجه عثمان قرار گرفت و در نهايت به صحراى سوزان ربذه تبعيد كرد.درمقابل، راندگان پيامبر (حكم بن‌ابى‌العاص و عبدالرحمن‌بن‌ابى‌السراح) را به مدينه بازآورد و به آنان جايزه‌داد درحالى‌كه ابوبكر و عمر به هيچ وجه راضى نشدند تبعيديان رسول‌الله را به مدينه بازگردند.

‌ ثروت هنگفت به‌دست آمده از فتوحات بى‌هيچ تدبير خردپسند و برنامه مناسبى در جهت ساخت كاخ‌ها و تجملات فرعونى به مصرف رسيد و اطرافيان و بستگان خليفه در

خوش‌گذرانى فرو رفتند. خليفه، در روز عروسى دخترش، 100 هزار درهم و به روايتى 200 هزار درهم از بيت‌المال به دامادش هديه داد. زبير، صحابى بزرگ، هنگام مرگ 5000 دينار طلا، صدها كنيز و كاخ‌هاى درخور خويش در كوفه و بصره داشت. كار جوايز و هديه‌هاى خليفه از بيت‌المال به آن‌جا كشيد كه مسؤول بيت‌المال به مسجد رفت و به مردم گفت: عثمان چنان مى‌پندارد كه من خزانه‌دار او و خويشاوندانش شده‌ام، من خود را خازن بيت‌المال شما مردم مى‌پندارم و نمى‌خواهم آن را به عثمان تسليم كنم. آن‌گاه كليد بيت‌المال را نزد مردم افكند و ناخشنود مسجد را ترك كرد. [1]

‌ داستان جمع و تدوين قرآن كه خليفه از بيم آنكه مبادا اختلاف قرائت قرآن موجب شود كه كلام خدا دستخوش زيادت و نقصان شود، اقدام به آن كرد; بهويژه به‌خاطر سوزاندن نسخه‌هاى گونه‌گون پس از تدوين نسخه نهايى، سخت مورد نفرت واقع شد. بدين ترتيب، مجموعه اعمال و خطاهاى پيدا و پنهان خليفه و كارگزارانش سرنوشت نهايى را رقم زد و آتش خشم عمومى چنان برافروخته شد كه حتى مداخله على (عليه السلام) و ديگر بى‌طرفان نيز سودمند نيفتاد. [2] در آخرين