پنجم: آنكه در امر و نهى او مفسده و ضررى براى خود او يا مسلمان ديگرى نباشد، پس با احتمال عقلايى به ضرر و مفسده، ساقط مى‌شود.

سؤال 930: مراتب امر به معروف و نهى از منكر را بيان كنيد.

جواب: چون مقصود از امر به معروف و نهى از منكر آن است كه مرتكب فعل حرام و ترك واجب، اين عمل را ترك كند، پس اگر به مجرّد اظهار كراهت از اين عمل- و لو به اعراض و ترك معاشرت و مراوده- مرتكب، مرتدع مى‌شود و ترك مى‌كند، كافى است و اداى وظيفه امر به معروف و نهى از منكر شده است و حاجت به امر و نهى بيشتر نيست. و اين، درجه اوّل از امر به معروف و نهى از منكر است.

- درجه دوّم از امر به معروف و نهى از منكر آن است كه اگر مرتكب منكر، با اظهار كراهت، ترك معصيت نكرد با حسن خلق و كلام حسن او را امر به معروف و نهى از منكر كند و مصالح ترك منكر و فعل معروف و مفاسد عكس آن را بيان كند تا مرتكب، متنبّه شود و ترك معصيت كند، و اگر به همين مقدار مرتكب، متنبّه شد و معصيت را ترك كرد اداى وظيفه شده است.

- درجه سوّم از امر به معروف و نهى از منكر آن است كه اگر معصيت‌كار، به زبان خوش و كلام حسن، ترك معصيت نكرد، با غلظت و كلام خشن و تعيير و سرزنش، امر و نهى كند. با مراعات ترتيب درجات زبرى و خشونت.

درجه چهارم از امر به معروف و نهى از منكر در موردى است كه معصيت كار، از درجات مذكوره، ترك معصيت نكند و مصرّ باشد، در اين صورت اگر بداند به زدن، ترك مى‌كند و يا اقلا احتمال عقلايى باشد كه زدن، مؤثّر است و از ضرر به جان و مال و عرض خود يا مسلمان ديگرى ايمن باشد، واجب است زدن به مقدارى كه ترك معصيت كند. به شرط آنكه منجرّ به جرح و قتل يا سرخى و كبودى كه ديه دارد، نشود.

سؤال 931: افرادى كه مخالف نظام جمهورى اسلامى هستند يا رعايت حجاب و اصول اسلامى- كلّى و جزئى- را نمى‌كنند يا وضع كسب و درآمدشان از نظر شرعى مشكوك يا حرام‌