مقدمه‌

جان‌پرور است قص ارباب معرفت‌

حوزه‌هاى علميه همواره خاستگاه شخصيتهايى سترگ و برجسته بوده است كه مانند آنها را در هيچ جاى دنيا نمى‌توان سراغ گرفت. مرجع عالى‌قدر حضرت آيت‌الله العظمى حاج شيخ محمد فاضل لنكرانى- طيّب الله ثراه وجعل الجنه منقلبه ومثواه- يكى از اين شخصيتهاى برجسته در تقوا، علم و سياست بود كه سرگذشت درخشان او بايد به عنوان سندى ماندگار، در كنار ديگر افتخارات حوزه‌هاى علميه، در تاريخ ثبت گردد.

از توفيقات نگارنده، دو سال حضور در درس خارج ايشان و مشاهده نشانه‌هاى علم و تقوا در معظّم‌له است. آن زمان مصادف با اوايل مرجعيت ايشان بود و هيچ‌گاه از او مستقيم يا غيرمستقيم، خودگويى و خودستايى نشنيدم؛ با اينكه يادكرد از آن سوابق درخشان، در ظاهر مى‌توانست سبب ترفيع جايگاه وى شود. نابغه‌اى كه عمرى را در مطالعه، تحقيق و تدوين كتابهاى فقهى گذرانده است، مسلّماً نوآورى‌ها و نكات تازه فراوان دارد؛ اما اين فقيه وارسته هيچ‌گاه آنها را در درس با آب و تاب بيان نمى‌داشت و به شاگردان نمى‌فهماند كه: لم‌يسبقنى إليه‌ أحد. اين، از دو امر حكايت دارد: خودسازى و ظرفيت بالا.

شناساندن اين شخصيت والا، از زواياى گوناگون، الگويى شايسته‌