ناگفته نماند از آن جا كه «هتك» از امور عرفى شمرده مى‌شود، درصورتى كه جداسازى و برداشت عضو از مردگان مغزى، به گونه‌اى صورت بگيرد كه از نگاه عرف، اين گونه اعمال، هتك احترام مرده محسوب شود، اين نوع عمل حرام خواهد بود. به عنوان مثال، اگر تمام اعضاى مرده مغزى را جدا ساخته و پس از آن، بدن پاره پاره او را همان‌گونه دفن نمايند، قطعاً مصداق هتك حرمت بوده و جايز نخواهد بود.

نكته پايانى اين كه بر اساس آنچه از روايات به دست مى‌آيد، حكم حرمت به مرده مسلمان اختصاص دارد و از اين رو، اگر اين گونه اعمال، بر روى جسد غير مسلمان انجام بگيرد، حرام نخواهد بود. [1]

سوم. وجوب دفن مردگان و اعضاى آنان‌

از جمله دلايل ديگرى كه براى حرمت جداسازى اعضاى مرده طرح شده است، وجوب دفن مردگان‌ [2] و تعجيل در آن‌ [3] است؛ زيرا برداشتن اعضاى بدن مردگان به منظور پيوند در زمان مناسب، مستلزم تأخير دفن است، و حال آنكه يكى از واجبات دينى، دفن مردگان و اعضاى بدنشان است و تأخير در اين امر نيز جايز نيست. بنابراين، از آن جا كه عمل جداسازى و برداشت اعضاى پيوندى، باعث تأخير در دفن يا اساساً عدم دفن جزئى از بدن مرده مى‌شود، حرام خواهد بود. [4]

به عبارتى دگر، قبل از آنكه عضو پيوندى از بدن ميت جدا گردد، محكوم به وجوب دفن و تسريع در آن بود، اكنون نيز، پس از جداسازى اين عضو و به كارگيرى آن براى پيوند، با فرض وجود شك در آن حكم، به مقتضاى استصحاب، محكوم به دفن مى‌گردد.

[1]. سعيد نظرى توكلى، پيشين، ص 103.

[2]. محمد بن حسن طوسى، پيشين، ج 1، ص 336.

[3]. همان، ص 465.

[4]. رك: همان، ص 111؛ حسين حبيبى، پيشين، ص 122.