گوش فرا دهيم حديثى كه همگان از فريقين به نقل آن پرداخته اند.

ابوهريره مى گويد رسول گرامى (صلى الله عليه وآله وسلم)فرمود: «إذا مات الإنسانُ انقطعَ عنه عملُه إلاّ من ثلاث : صدقةٌ جاريةٌ، أو علم ينتفع به، أوولد صالح يدعو له».[1]

آنگاه كه انسان بميرد سود و زيان اعمالى كه انجام داده پايان مى پذيرد، جز سه عمل كه سود آن حتى پس از مرگ پايان پذير نيست.

1. صدقه جاريه، مثلاً مسجد يا پل يا درمانگاهى بسازد كه مردم از آن منتفع شوند.

2. دانشى كه مردم از آن بهره مى گيرند.

3. فرزند صالح كه براى او دعا كند.

در اين مورد انسانِ از دنيا رفته از اين اعمال بهره مى گيرد، زيرا او در حال حيات، در پديد آمدن اين سه مورد نقش داشته، بنايى ساخته كه پس از مرگ او نيز در حال بهره دهى است يا كتابى نوشته كه مورد استفاده همگان است يا فرزند صالحى تربيت كرده كه در حق او دعا كند.

جرير بن عبداللّه مى گويد، رسول گرامى(صلى الله عليه وآله وسلم)چنين فرمود: من سنّ في الإسلامِ سنّة حسنَةً فعُمِلَ بها بعده كُتبَ له مثلُ أجر مَنْ عَمِل بها ولا ينقص من أُجورهم شيء، و من سنّ في الإسلام سنّة سيّئة فعُمِل بها بعدَه كتب عليه مثل وزرِ مَنْ عَمِلَ بها ولا ينقص من أوزارهم شيء.[2]

«هر كس در ميان مسلمانان كار خوبى را رواج دهد و پس از او ديگران نيز به آن عمل كنند مانند پاداش عاملان به آن سنت، درباره او نيز نوشته مى شود، در