مختار معرفى مى كنند، زيرا اگر وى فاعل مجبور باشد، آن گاه كه به سبب عصيان مورد مؤاخذه قرار گيرد اين كار با عدل الهى سازگار نيست.

آنان در مختار بودن انسان از حدّ و مرز عقلى و شرعى پا فراتر نهاده و به «تفويض>» و يا وانهادگى معتقد شده اند، و اين كه خدا كوچك ترين مدخليتى در افعال انسان ندارد، بلكه خدا كار او را به خودش واگذار نموده است و كوچك ترين پيوندى بين فعل انسان و خدا وجود ندارد.

از آن جا كه كتاب هاى معتزله بر اثر فشار حاكمان عباسى از متوكل به بعد از ميان رفته و آثار چشم گيرى از آنها باقى نمانده است ناچاريم در تبيين نظريه آنها به كتاب هاى ديگران مراجعه كنيم.