ولى پاسخ صحيح اين است كه با يك قدرت، حركت انجام مى گيرد و آن قدرت عبد است كه پرتوى از قدرت خداست و به تعبير ديگر، حركت معلول قدرت مكتسبه است كه از خدا افاضه شده است.

دلايل نقلى اشاعره

تا اين جا دلايل اشاعره بر جبرى گرى به پايان پذيرفت. ولى آنان با يك رشته دلايل نقلى نيز استدلال كرده اند، مانند:

1. هدايت و ضلالت دست خدا است:(وَلكِنْ يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ وَيَهْدِى مَنْ يَشاء).[1]

2. ايمان و كفر افراد در قلمرو قضا و قدر الهى است و با وجود چنين قضا و قدر ايمان و كفر افراد خارج از اختيار آنهاست.

3. آياتى كه مى گويد بر قلب كافر و منافق مهر زديم:(خَتَمَ اللهُ عَلى قُلُوبِهِم).(2)

4. آيات و رواياتى كه سعادت و شقاوت را از امور ذاتى مى شمارند.[2]

جبر فلسفى …

به اين ادلّه چهارگانه كه جنبه نقلى دارند در فصل سوم كتاب متعرض مى شويم. اكنون وقت آن رسيده است كه انديشه جبر را از طريق مكتب فلسفى پى گيريم.